Lợi khuẩn ăn gì và những bí ẩn về lợi khuẩn

Scoby, nguyên liệu chính tạo nên thức uống kombucha, nổi bật với nhiều công dụng đối với sức khỏe. Và đặc biệt trong số đó, bổ sung lợi khuẩn là chức năng quan trọng nhất của Scoby hay trà kombucha. Bài viết dưới đây, Kombucha Vgreen sẽ cung cấp các thông tin mà bạn có thể chưa biết về lợi khuẩn để bạn có cách nhìn đúng đắn về những vi sinh vật nhỏ bé này.

Thức ăn sau khi được nhai và co bóp tại dạ dày, sẽ được tiêu hóa và hấp thụ tại hệ tieeuhoas bao gồm ruột non và ruột già. Quá trình tiêu hóa sẽ được thực hiện bởi hàng tỉ vi sinh vật, chúng bao gồm vi khuẩn, nấm men và cả virut. Những vi sinh vật này không gây hại đến cơ thể, ngược lại chúng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sức khỏe đường ruột và ngăn cản các vi khuẩn, virut ngoại lai. Quần thể này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như việc sử dụng kháng sinh, tuổi già, chế độ ăn thiếu chất xơ và vi khuẩn bên ngoài. Khi hệ vi sinh vật trong đường ruột gặp vấn đề, đó là khi lợi khuẩn (probiotics) có mặt và trợ giúp trong việc cân bằng hệ sinh thái đường ruột.

1. Lợi khuẩn (Probiotics) là gì ?

Lợi khuẩn, tên khoa học Probiotics, là một vi sinh vật sống mang lại lợi ích sức khỏe. Mỗi cơ thể con người chứa hàng nghìn tỷ lợi khuẩn. Chúng cùng tồn tại với chúng ta và hỗ trợ các chức năng cơ bản của con người như trao đổi chất, tiêu hóa, cân bằng đội pH,... 

Lợi khuẩn có nhiều chủng loại, xuất hiện tự nhiên trong các thực phẩm lên men như sữa chua, kim chi, đồ muối, kefir,... và kombucha. Chúng thường được gọi là vi khuẩn "tốt" hay vi khuẩn "thân thiện" vì chúng là kẻ thù cạnh tranh môi trường sống và thức ăn của các vi khuẩn có hại, ngăn chúng định cư trong hệ tiêu hóa. Các sản phẩm chứa probiotics chủ yếu là dạng thực phẩm như đồ ăn và thức uống, cũng có một số sản phẩm khác dùng để bôi trên da hoặc dùng cho các màng nhầy trong khoang cơ thể như mũi hoặc bộ phận sinh dục. Đây là nơi ngoài đường tiêu hóa mà các vi sinh có lợi thường sinh sống.

2. Lợi khuẩn ăn gì ?

Thức ăn của probiotics được gọi là prebiotics, bao gồm các chất xơ mà cơ thể không tiêu hóa được. Chất xơ này có nguồn gốc từ thực vật, chứa oligosaccharides, inulin và tinh bột kháng, như các loại trái cây, rau củ, các loại đậu và các loại hạt.

Ngoài ra, một số loài lợi khuẩn không chỉ ăn prebiotics mà còn sử dụng các chất khác để phát triển và lên men bao gồm các loại đường - carbonhydrate, axit amin, peptide và cả chất béo. Nhưng nguồn năng lượng chính của probiotics vẫn là chất xơ và carbonhydrate để có thể lên men.

>>> Xem thêm: Nấm Scoby là gì ?

3. Lợi khuẩn có tác dụng gì ?

Như đã nói ở trên, probiotics khi được thêm vào cơ thể có tác dụng củng cố môi trường vi sinh trong cơ thể, ngăn ngừa và điều trị việc mất cân bằng hệ vi sinh (dysbiosis). Điều này trực tiếp cải thiện các hoạt động chức năng trong cơ thể như chức năng hấp thụ, chức năng trao đổi chất, từ đó giảm tỷ lệ mắc các bệnh do rối loạn trao đổi chất gây ra, ví dụ như tiểu đường, tăng đường huyết, gan nhiễm mỡ,... 

Tuy nhiên, không phải probiotics nào cũng giống nhau. Các loại lợi khuẩn khác nhau có chức năng khác nhau trong cơ thể, vì vậy một số lợi khuẩn có thể phù hợp hoặc không phù hợp để hấp thụ tùy vào tình trạng sức khỏe của mỗi người. Có một điều cần lưu ý đó là probiotics không được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) kiểm soát chặt chẽ, do đó các nhà sản xuất như Kombucha Vgreen buộc phải chứng minh chất lượng và thành phần thực sự của sản phẩm qua cục bằng nhiều bước nghiên cứu tỉ mỉ để nhận được bằng chứng nhận.

Nếu bạn dự định mua và sử dụng một sản phẩm bổ sung probiotics, hãy cân nhắc đọc kỹ thành phần và bằng chứng nhận của hãng. Bạn cũng nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế có kinh nghiệm để chọn loại probiotics nếu có vấn đề về sức khỏe nói chung và hệ miễn dịch nói riêng.

4. Khi nào bạn nên dùng lợi khuẩn ?

Rối loạn tiêu hóa do mất cân bằng hệ vi sinh

Nếu bạn là người đang mắc các bệnh liên quan đến rối loạn trao đổi chất, có các triệu chứng của mất cân bằng hệ vi sinh (dysbiosis) của hệ tiêu hóa hoặc các bộ phận khác trong cơ thể, bác sĩ có thể đề xuất bạn nên bổ sung probiotics liều lượng cao để phục hồi. Ví dụ: Bác sĩ khuyên bạn dùng probiotics sau khi hoàn thành một đợt thuốc kháng sinh do tác dụng phụ của thuốc có thể gây hại đến lượng lợi khuẩn trong cơ thể.

Một sô người bình thường có thể sử dụng các thực phẩm bổ sung probiotics như kombucha hàng ngày để duy trì sức khỏe tổng thể. Điều này vô cùng hữu ích nếu bạn là tuýp người dễ gặp vấn đề về tiêu hóa và có thể nhận thấy tác dụng rõ ràng sau lần đầu hấp thụ thực phẩm này. Hệ lợi khuẩn thực chất rất dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố thường nhật như chế độ ăn thiếu chất xơ, stress, căng thẳng, chế độ sinh hoạt thay đổi, và việc ăn uống các thực phẩm bổ sung probiotics giúp cân bằng hệ vinh sinh bị tổn hại.

Để một loại probiotics thực sự mang lại lợi ích cho sức khỏe, chúng cần phải:

  • Thuộc chủng vi khuẩn đã được khoa học chứng minh là mang lại lợi ích cho sức khỏe
  • Có dạng an toàn để sử dụng trên cơ thể hoặc hấp thụ
  • Chứa vi sinh vật còn hoạt động nguyên vẹn sau quá trình sản xuất thương mại
  • Có khả năng sống sót qua hệ tiêu hóa

Các chủng probiotics phổ biến đã được khoa học chứng minh là đem lại lợi ích cho sức khỏe bao gồm:

  • Lợi khuẩn chi Lactobacillus: Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus casei, Lactobacillus plantarum
  • Lợi khuẩn chi  Bifidobacterium: Bifidobacterium longum, Bifidobacterium breve

Trong đó, có lẽ Lactobacillus acidophilus (Hay còn viết tắt là L. acidophilus) là chủng probiotics phổ biến và được nghiên cứu nhiều nhất hiện nay. Chúng tồn tại một cách tự nhiên trong miệng, ruột, dạ dày, phổi, âm đạo và đường tiết liệu của chúng ta, đóng vai trò cân bằng hệ sinh vật tại những khu vực này.

Trà kombucha chứa đa dạng chủng lợi khuẩn với nhiều chức năng khác nhau, có thể kể đến như các nhóm lợi khuẩn: Lactobacillus - hỗ trợ tiêu hóa, cân bằng hệ vi sinh đường ruột, Bifidobacterium - cải thiện hệ miễn dịch, chống viêm, Acetobacter - nhóm lợi khuẩn tạo ra acid acetic, giúp bảo quản kombucha và có đặc tính kháng khuẩn và Gluconacetobacter - hỗ trợ sản xuất cellulose và tạo cấu trúc cho SCOBY

>>> Xem thêm: Tác dụng của kombucha

Do không chứa một lượng quá lớn của 1 loại lợi khuẩn, kombucha có thể nói là vô cùng phù hợp với những người muốn bổ sung probiotics hàng ngày và cải thiện sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, nếu bạn cần bổ sung probiotics nhằm chữa các bệnh lý cụ thể, bác sĩ sẽ kê lượng và loại probiotics phù hợp cho bạn.

5. Những lợi ích tiềm năng của lợi khuẩn đối với cơ thể

Các chủng lợi khuẩn khác nhau hỗ trợ cơ thể với các chức năng khác nhau, xong chúng đều có chung một vai trò quan trọng nhất là chống lại vi khuẩn có hại, nấm, virus và các ký sinh trùng có hại. Về lý thuyết, bạn có thể hiểu probiotics là một đồng minh của hệ vi sinh trong cơ thể giúp chống lại "giặc ngoại xâm" từ môi trường bên ngoài.

Nhiều sản phẩm thuốc, thực phẩm chức năng chứa probiotics được tạo ra với mục đích phòng ngừa hoặc hỗ trợ phục hồi sau các bệnh nhiễm khuẩn, nấm như:

  • Viêm da dị ứng và mụn trứng cá
  • Sâu răng, bệnh nướu răng
  • Nhiễm trung đường tiết niệu và viêm nhiễm phụ khoa
  • Tiêu chảy do kháng sinh

Đối với hệ tiêu hóa, việc hấp thụ lợi khuẩn probiotics giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột (gut microbiome), thứ đóng vai trò trong hệ thống tiêu hóa và nhiều hệ thống khác trong cơ thể. Một hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh có thể:

  • Hỗ trợ phân hủy và hấp thụ các chất dinh dưỡng có cấu trúc nhận tạo như thuốc
  • Sản xuất ra các dưỡng chất quan trọng cho sự sống
  • Phân hủy và tái chế dịch mật sau quá trình tiêu hóa
  • Huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt các vi khuẩn gây hại

Ngược lại, một hệ vi sinh đường ruột bị mất cân bằng có thể góp phần gây ra các bệnh mãn tính về đường tiêu hóa bao gồm:

  • Nhiễm khuẩn mãn tính
  • Hội chứng phát triển vi khuẩn quá mức ở ruột non (SIBO)
  • Viêm ruột, viêm ruột thừa
  • Rối loạn tiêu hóa (táo bón, tiêu chảy, đầy hơi, ruột kích thích,...)

Ngoài đường ruột, hệ vi sinh còn có thể ảnh hưởng đến:

  • Não bộ và hệ thần kinh (người ta thường nói "hệ tiêu hóa là bộ não thứ hai của cơ thể")
  • Hệ miễn dịch
  • Hệ nội tiết

Xong cho đến bây giờ, các nhà khoa học vẫn cần phải có thêm nhiều nghiên cứu để hiểu thêm về cơ chế hoạt động của lợi khuẩn probiotics trong các hệ thống trên. Vẫn chưa có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận chắc chắn, nhưng đa số các bác sĩ đều sẽ khuyến khích sử dụng thực phẩm bổ sung hoặc các đồ ăn, thức uống giàu lợi khuẩn dựa trên những lợi ích tiềm năng của chúng.

6. Lợi khuẩn có rủi rõ và tác dụng phụ không ?

Các nhà khoa học thực hiện nghiên cứu lợi khuẩn trong kombucha

Lợi khuẩn bổ sung được xem là an toàn cho hầu hết mọi người, dù như đã nói ở trên, chưa có đủ nhiều nghiên cứu cụ thể về mức độ an toàn của chúng. Tuy nhiên lợi khuẩn đã được sử dụng rộng rãi trong một thời gian dài mà không gây bất cứ vấn đề nghiêm trọng nào.

Để an toàn, một số trường hợp sẽ được khuyến cáo là không nên hoặc nên hấp thụ ít lợi khuẩn probiotics, bao gồm:

  • Người dùng thuốc ức chế miễn dịch
  • Người mắc bệnh nặng
  • Trẻ sinh non

Nguy cơ chính của các thực phẩm chứa lợi khuẩn đó chính là: chúng vô tình chứa cả những vi khuẩn có hại do quá trình sản xuất không được kiểm soát chặt chẽ. Mặc dù vô cùng hiếm xảy ra, nếu hệ miễn dịch của bạn đang bị suy yếu, vi khuẩn không mong muốn này có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng. Đối với người khỏe mạnh, hệ miễn dịch của chúng ta hoàn toàn có thể dễ dàng loại bỏ vi khuẩn này.

Do đó một lần nữa, Kombucha Vgreen khuyên rằng, nếu bạn có một hệ miễn dịch yếu hoặc lo lắng về chất lượng sản phẩm, hãy tham khảo bác sĩ trước khi sử dụng probiotics !

7. Làm thế nào để biết lượng lợi khuẩn bổ sung probiotics đang có tác dụng ?

Nếu bạn đang sử dụng lợi khuẩn bổ sung cho một mục đích cụ thể và chúng đang hoạt động tốt, bạn sẽ cảm thấy cơ thể có sự cải thiện ví dụ như:

  • Nếu bạn dùng vì bị táo bón, tiêu chảy, bạn sẽ thấy nhu động ruột dần trở nên đều đặn hơn
  • Nếu bạn dùng để điều trị nhiễm khuẩn hoặc nấm men quá mức, các triệu chứng sẽ dần thuyên giảm

Đối với thức uống kombucha, khi lần đầu sử dụng, bạn sẽ thấy các dấu hiệu như kích thích nhu động ruột và đi vệ sinh dễ dàng, thậm chí là một chút đau bụng. Tuy nhiên, đây là các triệu chứng bình thường đối với những người mới (áp dụng với kombucha tươi). Việc kích thích nhu động ruột diễn ra do một lượng lớn lợi khuẩn được bổ sung vào hệ tiêu hóa, điều này giúp đẩy các cặn bẩn lâu ngày bám ở khu vực gấp khúc của thành ruột và thải độc cho hệ tiêu hóa của bạn.

Trên đây là chỉa sẻ của Vgreen giúp giải đáp câu hỏi "Lợi Khuẩn Ăn Gì ? Những Điều Bạn Cần Biết Về Lợi Khuẩn". Nếu có bất cứ câu hỏi nào hay muốn tìm hiểu thêm về thức uống lên men Kombucha, gọi ngay số hotline: 090 110 3355 - 0865 510 368 hoặc inbox cho Vgreen để được giải đáp.